15 bệnh về mắt phổ biến: Cách nhận biết và phòng ngừa hiệu quả

Các bệnh về mắt là một trong những vấn đề sức khỏe phổ biến ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của con người. Việc nhận thức và chăm sóc sức khỏe mắt đúng cách không chỉ giúp phòng ngừa bệnh mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống lâu dài.

Tìm hiểu 15 bệnh về mắt phổ biến

Các bệnh về mắt thường gặp

Mắt là một trong những cơ quan quan trọng nhất của con người, tuy nhiên lại rất dễ bị tổn thương bởi các tác nhân bên trong và bên ngoài. Dưới đây là một số bệnh về mắt phổ biến mà bạn nên biết để kịp thời nhận diện và điều trị.

Dị ứng mắt

Dị ứng mắt thường xảy ra khi mắt tiếp xúc với các dị nguyên như phấn hoa, bụi, lông động vật hoặc các chất gây kích ứng trong môi trường. Biểu hiện thường gặp bao gồm ngứa mắt, đỏ mắt, chảy nước mắt và cảm giác cộm như có dị vật trong mắt. Dị ứng mắt tuy không quá nguy hiểm nhưng gây khó chịu và dễ tái phát nếu không tránh được tác nhân gây dị ứng.

Tật khúc xạ

Tật khúc xạ bao gồm cận thị, viễn thị, loạn thị và lão thị là những tình trạng khiến mắt không thể hội tụ hình ảnh đúng trên võng mạc, gây mờ mắt. Tật khúc xạ ảnh hưởng lớn đến thị lực và chất lượng cuộc sống, đặc biệt ở trẻ em và người già. Việc khám mắt định kỳ và sử dụng kính phù hợp là cách hiệu quả để điều chỉnh tình trạng này.

Viêm kết mạc (đau mắt đỏ)

Viêm kết mạc hay còn gọi là đau mắt đỏ là tình trạng viêm lớp màng trong suốt bao phủ phần trắng của mắt. Bệnh thường do virus, vi khuẩn hoặc dị ứng gây ra, với triệu chứng đặc trưng là đỏ mắt, chảy ghèn, ngứa và cảm giác nóng rát. Đây là bệnh dễ lây lan, nhất là trong môi trường công cộng, nên cần điều trị sớm và thực hiện các biện pháp vệ sinh cá nhân cẩn thận.

Đau mắt đỏ

Viêm bờ mi mắt

Viêm bờ mi là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở rìa mi mắt, nơi có các tuyến tiết dầu. Người mắc thường có cảm giác ngứa mắt, rát, sưng đỏ vùng mí, có vảy hoặc dầu bám quanh lông mi. Viêm bờ mi có thể là mãn tính và khó điều trị dứt điểm, đòi hỏi chăm sóc vệ sinh mắt kỹ lưỡng và đôi khi cần dùng thuốc kháng sinh hoặc thuốc nhỏ mắt.

Chắp, lẹo mắt

Chắp, lẹo mắt là các bệnh về mắt rất phổ biến. Đây là hai tình trạng viêm nhiễm tuyến ở mi mắt. Lẹo thường là nhiễm trùng cấp tính gây sưng đau, mưng mủ; trong khi chắp là tình trạng viêm mãn tính, không đau nhưng gây cộm và nổi cục ở mi mắt. Cả hai đều có thể tự khỏi nhưng cũng có nguy cơ tái phát nếu không giữ vệ sinh mắt tốt. Một số trường hợp nặng cần can thiệp y tế để dẫn lưu mủ hoặc phẫu thuật nhỏ.

Viêm loét giác mạc

Viêm loét giác mạc là tình trạng tổn thương lớp giác mạc do nhiễm khuẩn, virus hoặc chấn thương. Bệnh có biểu hiện như đau mắt dữ dội, mờ mắt, nhạy sáng, đỏ mắt và chảy nước mắt liên tục. Đây là bệnh lý nghiêm trọng, nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến sẹo giác mạc hoặc mất thị lực vĩnh viễn.

Đục thủy tinh thể

Đục thủy tinh thể là tình trạng thủy tinh thể trong mắt trở nên mờ đục, gây giảm thị lực và nhìn mờ như qua lớp sương mù. Bệnh thường gặp ở người cao tuổi, do lão hóa, nhưng cũng có thể do chấn thương, bệnh lý toàn thân hoặc dùng thuốc kéo dài. Phẫu thuật thay thủy tinh thể nhân tạo là phương pháp điều trị phổ biến và hiệu quả hiện nay.

Đục thủy tinh thể

Tăng nhãn áp

Tăng nhãn áp là tình trạng áp suất trong nhãn cầu tăng cao bất thường, gây tổn thương dây thần kinh thị giác. Bệnh thường tiến triển âm thầm, không có triệu chứng rõ rệt ở giai đoạn đầu, nhưng nếu không được kiểm soát sẽ dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn. Kiểm tra mắt định kỳ và điều trị theo chỉ định của bác sĩ là cách tốt nhất để ngăn ngừa biến chứng của bệnh.

Viêm màng bồ đào

Viêm màng bồ đào là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở lớp giữa của mắt, bao gồm mống mắt, thể mi và màng mạch. Người bệnh thường có triệu chứng như đỏ mắt, đau nhức, nhìn mờ và nhạy cảm với ánh sáng. Viêm màng bồ đào có thể là biểu hiện của các bệnh lý toàn thân và nếu để lâu không điều trị có thể gây biến chứng nguy hiểm như dính mống mắt, tăng nhãn áp hay bong võng mạc.

Thoái hóa điểm vàng

Thoái hóa điểm vàng là bệnh thường gặp ở người lớn tuổi, ảnh hưởng đến vùng trung tâm của võng mạc (điểm vàng), gây mất thị lực trung tâm. Bệnh khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc đọc, lái xe hoặc nhận diện khuôn mặt. Hiện chưa có cách chữa khỏi thoái hóa điểm vàng hoàn toàn, nhưng một số phương pháp điều trị có thể giúp làm chậm tiến triển bệnh và cải thiện chất lượng sống.

Mắt lười (nhược thị)

Nhược thị là tình trạng giảm thị lực ở một hoặc cả hai mắt do mắt và não không phối hợp hoạt động hiệu quả trong thời thơ ấu. Nếu không phát hiện và điều trị sớm trước tuổi lên 7, mắt lười có thể trở thành tổn thương vĩnh viễn. Việc điều trị nhược thị thường bao gồm đeo kính, bịt mắt tốt để kích thích mắt yếu hoạt động, hoặc luyện tập mắt theo hướng dẫn của bác sĩ.

Mắt lác

Mắt lác là tình trạng hai mắt không nhìn về cùng một hướng, do cơ vận nhãn mất cân bằng. Bệnh thường xuất hiện từ nhỏ và nếu không được điều trị có thể dẫn đến nhược thị. Điều trị mắt lác có thể bao gồm luyện tập mắt, đeo kính, dùng thuốc hoặc can thiệp phẫu thuật tùy theo mức độ lệch và nguyên nhân.

Mắt lác

Mù màu

Mù màu là tình trạng rối loạn khả năng phân biệt màu sắc, phổ biến nhất là không phân biệt được đỏ và xanh lá cây. Đây là một rối loạn di truyền, thường xuất hiện từ khi sinh ra và chủ yếu gặp ở nam giới. Mặc dù không ảnh hưởng đến thị lực tổng thể, nhưng mù màu có thể gây khó khăn trong học tập, công việc hoặc các hoạt động cần nhận biết màu sắc.

Rối loạn võng mạc

Rối loạn võng mạc bao gồm nhiều tình trạng khác nhau như bong võng mạc, viêm võng mạc, tắc tĩnh mạch võng mạc,… gây ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực. Triệu chứng thường thấy là nhìn mờ, có chấm đen hoặc ánh sáng lóe lên trong tầm nhìn. Đây là nhóm bệnh lý nghiêm trọng, cần được điều trị sớm để bảo vệ thị lực lâu dài.

Bệnh giác mạc

Bệnh giác mạc bao gồm các tình trạng như viêm, loét, sẹo hoặc loạn dưỡng giác mạc (lớp trong suốt bao phủ phần trước của mắt). Giác mạc bị tổn thương có thể gây đau, đỏ mắt, giảm thị lực, thậm chí mù lòa nếu không điều trị kịp thời. Nguyên nhân gây bệnh giác mạc rất đa dạng, từ nhiễm trùng, chấn thương, đến các bệnh lý di truyền hoặc thoái hóa.

Những dấu hiệu bệnh về mắt phổ biến

Các bệnh về mắt thường biểu hiện qua nhiều dấu hiệu khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ tổn thương. Việc nhận biết sớm các triệu chứng bất thường có thể giúp phòng tránh biến chứng nguy hiểm và bảo vệ thị lực lâu dài. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến cảnh báo mắt bạn có thể đang gặp vấn đề:

• Mắt mờ: Là biểu hiện thường gặp nhất, có thể do tật khúc xạ, đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng hoặc các bệnh lý võng mạc.
• Đau, nhức mắt: Cảm giác đau sâu trong hốc mắt hoặc đau khi vận động mắt thường liên quan đến tăng nhãn áp, viêm màng bồ đào hoặc viêm dây thần kinh thị giác.
• Đỏ mắt: Xuất hiện khi mắt bị viêm nhiễm như viêm kết mạc, viêm bờ mi hoặc dị ứng mắt.
• Chảy nước mắt liên tục: Có thể là dấu hiệu của tắc tuyến lệ, khô mắt hoặc kích ứng giác mạc.
• Ngứa, cộm, cảm giác như có dị vật: Thường gặp ở người bị viêm bờ mi, dị ứng mắt hoặc chắp lẹo.
• Nhìn thấy ánh sáng lóe hoặc chấm đen bay trong tầm nhìn: Cảnh báo nguy cơ bong võng mạc, viêm dịch kính hoặc rối loạn võng mạc.
• Nhạy cảm với ánh sáng: Đây là dấu hiệu thường gặp trong các bệnh lý viêm trong mắt như viêm màng bồ đào, viêm loét giác mạc.
• Mất thị lực đột ngột hoặc từng phần: Là triệu chứng nghiêm trọng cần đến bác sĩ nhãn khoa ngay, có thể do tắc mạch võng mạc, xuất huyết dịch kính hoặc tổn thương thần kinh thị giác.
• Lệch trục nhìn, hai mắt không thẳng hàng: Có thể là dấu hiệu của mắt lác, nhược thị hoặc rối loạn cơ vận nhãn.

Nếu gặp bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, bạn nên đi khám chuyên khoa mắt để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc chủ quan trước những bất thường dù nhỏ ở mắt có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng cho thị lực về sau.

Nguyên nhân gây ra những bệnh về mắt

Các bệnh về mắt có thể xuất phát từ nhiều lý do khác nhau. Dưới đây là các nhóm nguyên nhân chính gây ra các bệnh lý về mắt.

Nguyên nhân do yếu tố môi trường và lối sống

• Tiếp xúc với ánh sáng xanh quá mức từ các thiết bị điện tử như điện thoại, máy tính, tivi.
• Làm việc quá lâu trong môi trường thiếu sáng hoặc quá sáng gây mỏi mắt, khô mắt.
• Ô nhiễm không khí, bụi bẩn, khói thuốc,… làm tăng nguy cơ viêm kết mạc, dị ứng mắt.
• Không sử dụng kính bảo hộ khi làm việc trong môi trường hóa chất, bụi hoặc có nguy cơ chấn thương.
• Thói quen dụi mắt thường xuyên, dễ đưa vi khuẩn vào mắt gây viêm nhiễm.
• Chế độ dinh dưỡng thiếu hụt vitamin A, C, E và omega-3 ảnh hưởng đến sức khỏe thị giác.

Thói quen sinh hoạt xấu gây ra các bệnh về mắt

Nguyên nhân do tuổi tác và di truyền

• Lão hóa tự nhiên của cơ thể làm suy giảm chức năng mắt, gây các bệnh như đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng.
• Yếu tố di truyền dễ gây ra các bệnh như mù màu, tật khúc xạ (cận thị, loạn thị), bệnh tăng nhãn áp hoặc bệnh võng mạc.
• Suy giảm miễn dịch do tuổi già khiến mắt dễ bị viêm nhiễm hơn.

Các bệnh về mắt và nguyên nhân do bệnh lý toàn thân

• Bệnh tiểu đường có thể gây biến chứng võng mạc tiểu đường dẫn đến mất thị lực.
• Tăng huyết áp ảnh hưởng đến mạch máu võng mạc và dây thần kinh thị giác.
• Các bệnh lý tự miễn như lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp,… dễ gây viêm màng bồ đào.
• Rối loạn nội tiết tố đặc biệt trong thời kỳ mang thai hoặc mãn kinh có thể ảnh hưởng đến độ ẩm và sức khỏe mắt.
• Các bệnh nhiễm trùng như herpes, zona thần kinh có thể gây viêm loét giác mạc.

Nguyên nhân do tai nạn, chấn thương và can thiệp y tế

• Chấn thương trực tiếp vào mắt do tai nạn, va đập hoặc vật nhọn.
• Biến chứng sau phẫu thuật mắt nếu không chăm sóc đúng cách dễ dẫn đến viêm nhiễm.
• Sử dụng kính áp tròng không đúng cách có thể gây trầy xước giác mạc hoặc nhiễm trùng.
• Tiếp xúc với hóa chất độc hại mà không có biện pháp bảo vệ mắt phù hợp.

Việc hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ đôi mắt, phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời để duy trì thị lực khỏe mạnh trong suốt cuộc đời.

Cách chăm sóc và khắc phục các bệnh về mắt ngay tại nhà

Đôi mắt là “cửa sổ tâm hồn” và cũng là một trong những bộ phận dễ tổn thương nhất trên cơ thể. Để giữ gìn thị lực khỏe mạnh và phòng tránh các bệnh lý về mắt, bạn có thể áp dụng những bí quyết chăm sóc mắt đơn giản nhưng rất hiệu quả dưới đây.

Bảo vệ mắt khỏi ánh sáng có hại

Ánh sáng xanh từ màn hình máy tính, điện thoại hay tia UV từ ánh nắng mặt trời đều có thể gây tổn thương cho mắt nếu không được bảo vệ đúng cách. Đeo kính râm khi đi ngoài trời nắng và giảm thời gian sử dụng thiết bị điện tử sẽ giúp giảm thiểu tác hại này.

Đặc biệt, bạn nên đầu tư vào các loại kính chất lượng cao có chức năng chống tia UV và ánh sáng xanh để hỗ trợ mắt luôn trong trạng thái dễ chịu, giảm mỏi và khô rát. Eye Plus là địa chỉ uy tín chuyên cung cấp kính râm, kính cận, kính viễn và kính chống ánh sáng xanh – lựa chọn lý tưởng để bảo vệ đôi mắt bạn mỗi ngày.

Đeo kính chất lượng tốt là một trong những cách bảo vệ mắt hiệu quả

Điều tiết thời gian sử dụng màn hình

Việc làm việc và học tập với máy tính, điện thoại quá lâu dễ dẫn đến hội chứng thị giác màn hình, gây khô và mỏi mắt. Hãy thực hiện quy tắc 20-20-20: cứ sau 20 phút nhìn màn hình, hãy nhìn ra xa 20 feet (khoảng 6 mét) trong 20 giây.

Ngoài ra, việc điều chỉnh độ sáng thiết bị vừa đủ, kết hợp nghỉ ngơi ngắn giữa các phiên làm việc cũng giúp mắt được thư giãn và phục hồi tốt hơn.

Giữ vệ sinh cho đôi mắt

Vệ sinh mắt đúng cách giúp phòng tránh các bệnh viêm nhiễm như viêm kết mạc, viêm bờ mi hay đau mắt đỏ. Bạn nên hạn chế đưa tay bẩn lên dụi mắt, tẩy trang kỹ vùng mắt trước khi ngủ và vệ sinh kính áp tròng theo đúng hướng dẫn. Nếu dùng mỹ phẩm trang điểm mắt, hãy chọn sản phẩm dịu nhẹ và không gây kích ứng để bảo vệ niêm mạc mắt.

Bổ sung dinh dưỡng tốt cho mắt

Một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu vitamin và khoáng chất sẽ hỗ trợ mắt sáng khỏe từ bên trong. Các thực phẩm như cà rốt, bí đỏ, rau xanh, cá hồi, các loại hạt chứa omega-3, vitamin A, C, E và lutein có khả năng cải thiện thị lực và giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng. Trong khi đó, uống đủ nước mỗi ngày cũng giúp giữ độ ẩm tự nhiên cho mắt, hạn chế khô và cộm.

Khám mắt định kỳ

Khám mắt định kỳ 6 tháng – 1 năm một lần sẽ giúp bạn phát hiện sớm các vấn đề như tật khúc xạ, đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp,… và điều chỉnh kịp thời. Đặc biệt với trẻ em, người cao tuổi và người có bệnh lý nền như tiểu đường, tăng huyết áp thì việc theo dõi thị lực thường xuyên càng quan trọng để tránh những biến chứng nặng nề về sau.

Ngủ đủ giấc, sinh hoạt điều độ

Giấc ngủ có vai trò quan trọng trong việc phục hồi và nuôi dưỡng đôi mắt sau một ngày dài hoạt động. Thiếu ngủ không chỉ khiến mắt thâm quầng, khô rát mà còn làm giảm khả năng tập trung và phản xạ của mắt. Hãy duy trì thói quen ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm, hạn chế thức khuya và sinh hoạt điều độ để đôi mắt luôn khỏe mạnh, tươi sáng.

Câu hỏi thường gặp

Trong nội dung tiếp theo, Eye Plus sẽ giải đáp những thắc mắc phổ biến liên quan tới các bệnh về mắt để bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này.

Trong các bệnh về mắt bệnh nào phổ biến nhất?

​Tại Việt Nam, cận thị là bệnh về mắt phổ biến nhất hiện nay, đặc biệt trong lứa tuổi học sinh và thanh thiếu niên. Theo Bệnh viện Mắt Hà Nội 2, tỷ lệ mắc cận thị ở trẻ em thành thị là 20-40%, thậm chí lên đến 50% ở một số trường nội thành. Nguyên nhân chủ yếu do sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều, thiếu vận động ngoài trời và tư thế học tập sai.

Cận thị là bệnh về mắt phổ biến nhất tại Việt Nam

Các bệnh về mắt thường gặp ở trẻ em gồm những bệnh nào?

Các bệnh về mắt ở trẻ em thường gặp bao gồm:​

• Tật khúc xạ: Cận thị, viễn thị và loạn thị là những tật khúc xạ phổ biến, đặc biệt là cận thị học đường. ​
• Lác mắt: Tình trạng mắt không đồng bộ, có thể ảnh hưởng đến thị lực nếu không điều trị kịp thời.​
• Nhược thị (mắt lười): Thường xảy ra khi một mắt phát triển thị lực kém hơn mắt còn lại.
• Viêm kết mạc: Gây đỏ mắt, chảy nước mắt và có thể lây lan nhanh chóng trong môi trường học đường.​
• Lẹo mắt: Là tình trạng viêm nhiễm tuyến bã ở mí mắt, gây sưng đau và khó chịu. ​
• Tắc tuyến lệ: Thường gặp ở trẻ sơ sinh, gây chảy nước mắt liên tục và dễ dẫn đến viêm nhiễm.​
• Bệnh võng mạc ở trẻ sinh non: Là tình trạng phát triển bất thường của mạch máu võng mạc, có thể dẫn đến mất thị lực nếu không được điều trị kịp thời. 

Các bệnh về mắt tuy phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị nếu chúng ta chăm sóc sức khỏe mắt một cách hợp lý. Việc khám mắt định kỳ, bảo vệ mắt khỏi các tác nhân xấu, cũng như duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh lý về mắt. Hãy luôn nhớ rằng, đôi mắt là cửa sổ tâm hồn, vì vậy, bảo vệ và chăm sóc mắt là bảo vệ chất lượng cuộc sống của chính chúng ta.