Phân biệt khô mắt sinh lý và khô mắt bệnh lý – Cách nhận biết để điều trị đúng cách

Không phải mọi biểu hiện khô rát, cộm xốn ở mắt đều đáng lo. Tuy nhiên, nếu không phân biệt rõ khô mắt sinh lý (do yếu tố tạm thời) và khô mắt bệnh lý (liên quan đến tổn thương tuyến lệ hoặc bệnh lý nền), người bệnh dễ chọn sai cách xử lý – từ đó khiến tình trạng kéo dài, thậm chí để lại biến chứng.

Khô mắt sinh lý – Tình trạng thường gặp và có thể cải thiện sớm

Khô mắt sinh lý thường xuất hiện thoáng qua sau khi tiếp xúc với các yếu tố bên ngoài như:

• Ngồi máy tính hoặc điện thoại liên tục
• Ngủ trong phòng điều hòa không có máy tạo ẩm
• Tiếp xúc với gió mạnh, khói bụi hoặc ánh nắng gay gắt

Tình trạng này thường thuyên giảm sau khi nghỉ ngơi, chớp mắt thường xuyên hoặc nhỏ mắt dưỡng ẩm. Các tổn thương ở bề mặt mắt thường không kéo dài và không để lại di chứng.

Theo thông tin từ Học viện Nhãn khoa Hoa Kỳ (AAO), khô mắt do sinh lý chiếm phần lớn các trường hợp gặp phải ở người trẻ tuổi, nhân viên văn phòng.

Khô mắt bệnh lý – Triệu chứng nặng hơn và có thể kéo dài

Trái ngược với sinh lý, khô mắt bệnh lý là hậu quả của rối loạn cấu trúc hoặc chức năng tuyến lệ, gây mất cân bằng nước mắt. Một số nguyên nhân thường gặp bao gồm:

• Hội chứng Sjögren
• Viêm tuyến lệ mãn tính
• Tác dụng phụ của thuốc chống dị ứng, huyết áp, kháng trầm cảm…

Khô mắt bệnh lý thường đi kèm cảm giác rát nóng kéo dài, giảm thị lực thoáng qua, cảm giác như có dị vật trong mắt dù không có gì. Nếu không điều trị đúng, người bệnh có thể bị tổn thương biểu mô giác mạc, loét hoặc nhiễm trùng.

Theo một tổng quan lâm sàng từ NIH, khô mắt bệnh lý cần can thiệp y tế sớm, và đôi khi phải điều trị suốt đời để kiểm soát triệu chứng.

Làm sao để nhận biết sớm và chính xác?

Nhận biết dựa vào thời gian và tần suất triệu chứng

• Nếu mắt chỉ khô khi làm việc nhiều giờ và cải thiện nhanh sau khi nghỉ ngơi → Khả năng cao là sinh lý
• Nếu cảm giác khó chịu kéo dài suốt ngày, không cải thiện dù nhỏ mắt → Cần nghĩ đến bệnh lý

Chẩn đoán y tế là cần thiết nếu nghi ngờ bệnh lý

Các bác sĩ nhãn khoa sẽ thực hiện test Schirmer, kiểm tra cấu trúc giác mạc – kết mạc để đánh giá lượng và chất lượng nước mắt.

Bên cạnh đó, việc xét nghiệm để tìm nguyên nhân hệ thống (như bệnh tự miễn) cũng có thể được thực hiện nếu nghi ngờ khô mắt bệnh lý kéo dài.

Không nên tự điều trị nếu triệu chứng kéo dài

Nhiều người tự ý dùng thuốc nhỏ mắt chứa corticoid, hoặc lạm dụng các sản phẩm không phù hợp khi chưa được chẩn đoán đúng nguyên nhân khô mắt. Điều này có thể gây hại nhiều hơn lợi. Khô mắt bệnh lý cần được theo dõi sát và có kế hoạch điều trị lâu dài, kết hợp bảo vệ môi trường sống, chế độ ăn và dùng thuốc nếu cần.

Hiểu rõ bản chất khô mắt để điều trị đúng hướng

Việc phân biệt giữa khô mắt sinh lý và bệnh lý là một phần rất quan trọng trong quá trình chăm sóc mắt. Tuy nhiên, đây chỉ là một khía cạnh của vấn đề.

Để có góc nhìn đầy đủ hơn về tình trạng khô mắt – bao gồm nguyên nhân, yếu tố nguy cơ và phương pháp phòng ngừa toàn diện, bạn có thể xem thêm bài viết tổng quan tại đây: Khô mắt: Nguyên nhân, triệu chứng và cách cải thiện.